بازارها نقشی کلیدی در اقتصاد بازی کرده، تبادل اطلاعات، کالا، خدمات و پرداخت ها را ساده تر می کنند. آن ها عملاً ارزش اقتصادی برای خریداران، فروشندگان، واسطه های بازار و به طور کلی برای جامعه در پی دارند.
بازرها (چه الکترونیکی و چه غیر الکترونیکی) دارای سه عملکرد اصلی هستند:
(1) تطبیق خریداران و فروشندگان؛
(2) تسهیل تبادل اطلاعات، کالا، خدمات و پرداخت های همراه با معادلات صورت گرفته در بازار
(3) تدارک زیر ساخت ها مانند چارچوبی حقوقی و قانونی که به بازار امکان می دهند به صورت کارآمدتری عمل کند.
در سالیان اخیر، استفاده از فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی در بازارها افزایش چشمگیری داشته است. تجارت الکترونیکی با تسریع یا بهبود عملکردهای زیر باعث افزایش کارآیی بازارها شده است. علاوه بر این، تجارت الکترونیکی قادر است هزینه های اجرای این عملکردها را به طور فوق العاده ای کاهش دهد.
عملکردهای مختلف بازار:
الف) تطبیق خریدار و فروشنده
1- تصمیم گیری در مورد ارائه محصولات ویژگی های محصول ارائه شده توسط فروشنده گردهم آوری محصولات مختلف
2- جستجو (خریداران برای فروشنده و فروشندگان برای خریدار) ارائه اطلاعات در مورد محصول وقیمت آن، سازمان دهی حراجی ومعاوضه کالا، تطبیق محصولات عرضه شده توسط فروشنده با نیازهای خریدار
3- کشف قیمت: فرآیند ونتیجه تصمیم گیری در مورد قیمت ها، قابلیت مقایسه قیمت ها
ب) تسهیل معاملات
1- تدارکات: تحویل اطلاعات، کالا یا خدمات به خریداران
2- توافقات پرداخت به فروشنده
3- جلب اعتماد: سیستم ایجاد اعتماد، خوشنامی در اعتبار، آژانس های رتبه بندی مانند Consumers Reports و BBB، آژانس های جلب اعتماد Online
4- ارتباط: ثبت درخواست های خریدار
ج) تدارک زیرساخت
1- حقوقی: کد اقتصادی، قوانین قرارداد، حل اختلاف، حفظ منافع طرفین ؛ قوانین مربوط به وارد یا صادر کردن کالا و خدمات
2- قوانین نظارتی قوانین و مقررات، نظارت، ضمانت اجرایی
پیدایش بازارهای الکترونیکی (که با نام بازارهای مجازی نیز شناخته می شوند) به خصوص آن هایی که مبتنی بر اینترنت هستند، برخی فرآیندهای مورد استفاده در تجارت و زنجیره تولید را تغییر داده است این تغییرات که توسط فناوری اطلاعات ایجاد می شوند باعث این نتایج خواهد شد.
* غنای بیشتر اطلاعات در محیط های بازاری
* هزینه های پایین تر جستجوی اطلاعات برای خریداران
* تقلیل عدم توازن اطلاعات بین فروشندگان و خریداران
* کاهش فاصله زمانی بین خرید کالا و تصاحب فیزیکی محصولات خریدارای شده در بازارهای الکترونیکی
* تقلیل زمانی خرید محصولات دیجیتال و تصاحب آن ها در بازارهای الکترونیکی
*از بین رفتن محدودیت های جغرافیایی
تجارت الکترونیکی ار فناوری اطلاعات به عنوان اهرمی برای افزایش کارآیی و کاهش هزینه های تراکنش و ارسال کالا استفاده می کند که منجر به بازارهایی کارآمدتر می شود.
مولفه های بازارهای مجازی
در بازار مجازی درست مانند بازار فیزیکی فروشندگان و خریداران کالا و خدمات را با پول (یا کالا و خدمات دیگری) معاوضه می کنند، اما در این جا این کار به صورت الکترونیکی صورت می گیرد. در بازار مجازی معاملات به صورت الکترونیکی صورت گرفته و ارسال کالا وخدمات به شکلی جدید انجام می شود.مولفه های اصلی بازار مجازی عبارتند از: مشتریان الکترونیکی، فروشندگان الکترونیکی، کالا و خدمات (فیزیکی یا دییتالی). زیر ساخت، Back end، Front end، واسطه ها و سایر شرکای تجاری و خدمات پشتیبانی. در ادامه جزییات بیشتری را در مورد هریک از این مولفه ها ارائه خواهیم کرد.
مشتریان الکترونیکی:
ده ها میلیون نفر در سراسر دنیا هستند که وب را جستجو کرده و می توانند خریدار کالا و خدمات ارائه شده یا تبلیغ شده در اینترنت باشند. این مشتریان به دنبال چانه زنی برای قیمت پایین تر، محصولات سفارشی، اقلام کلکسیونی، سرگرمی و غیره هستند. مشتریان می توانند اطلاعات مفصل تری را جستجو کرده، اقلام مختلف را مقایسه کرده و حتی گاهی اوقات با فروشندگان مذاکره کنند. سازمان ها نیز می توانند مشتریان الکترونیکی بزرگ تری باشند که بیش از هشتاد و پنج درصد فعالیت های تجارت الکترونیکی را انجام می دهند.
فروشندگان الکترونیکی:
میلیون ها فروشگاه در وب وجود دارند که تبلیغات کرده و انواع مختلفی از اقلام را عرضه می کنند. همه روزه اقلام جدیدی از محصولات و خدمات ارائه می شوند. فروشندگان می توانند مستقیماً از طریق وب سایت های بازارهای الکترونیکی اقلام خود را به فروش برسانند.
محصولات و خدمات:
یکی تفاوت های اصلی بین بازارهای معمولی و بازارهای مجازی امکان ارائه محصولات و خدمات به صورت دیجیتال در بازارهای مجازی است. با وجود این که در هر دو نوع بازار می توان محصولات فیزیکی را عرصه کرد، اما در بازارهای مجازی می توان محصولات دیجیتال را نیز به فروش رساند که کالاهایی هستند که می توان آن ها را به صورت دیجیتال و از طریق اینترنت ارسال کرد. علاوه بر دیجیتالی کردن نرم افزار و موسیقی، می توان ده ها محصول و خدمت دیگر را نیز به صورت دیجیتال ارائه کرد.منحنی هزینه محصولات دیجیتال متفاوت از منحنی هزینه محصولات معمولی است. در روند دیجیتالی شدن، بیشتر هزینه ها ثابت بوده و هزینه های متغیر بسیار اندک هستند. بنابراین چون هزینه ها ثابت هستند، هرچه تعداد بیشتر باشد، سود با سرعت بیشتری افزایش می یابد.
زیر ساخت:
زیر ساخت بازار شامل شبکه های الکترونیکی، سخت افزار، نرم افزار و محیط حقوقی و سایر ملزومات اساسی بازار می باشد.
Front end:
مشتریان از طریق Front end با بازار ارتباط متقابل برقرار می کنند. مولفه هایFront endعبارتند از: پورتال فروشنده، کاتالوگ های الکترونیکی، سبد خرید، موتور جستجو، موتور حراجی و نحوه پرداخت ها.
Back end:
تمام فعالیت هایی که مربوط به سفارش گیری، مدیریت موجودی، خرید از تولیدکنندگان، محاسبات و امور مالی، پردازش پرداخت ها، بسته بندی و ارسال است در Back end تجارت انجام می گیرد.
واسطه های تجاری:
در بازاریابی منظور از واسطه عامل ثالثی است که بین فروشنده وخریدار قرار می گیرد. واسطه های مختلفی در وب وجود دارند که خدمات متفاوتی ارائه می دهند. نقش این واسطه های الکترونیکی معمولا با واسطه های معمولی (مانند کلی فروش ها) فرق دارد. واسطه های Online بازارهای Online را ایجاد و مدیریت می کنند. آن ها به تطبیق فروشنده و خریدار کمک کرده، خدمات زیرساختی ارائه کرده و به مشتریان و یا خریداران کمک می کنند تا معادلات خود را انجام دهند. ضمناً آن ها از معادلات گسترده ای پشتیبانی می کنند. بیشتر این واسطه های Online به صورت سیستم های کامپیوتری فعالیت می کنند.
سایر شرکای تجاری:
علاوه بر واسطه ها، انواع مختلف شرکا مانند شرکت های حمل و نقل از اینترنت برای همکاری با سایرین استفاده می کنند. این نوع شرکا معمولاً در زنجیره تامین بیشتر دیده می شوند.
خدمات پشتیبانی:
خدمات پشتیبانی متفاوتی عرضه می شوند که از خدمات تعیین مجوز (برای تضمین امنیت) تا تامین کننده محتوا را دربرمی گیرند. مولفه های اصلی و ارتباط متقابل آن ها را در شکل 1-1 خواهید دید.
شکل 1-1 عناصر و مکانیزم های یک بازار الکترونیکی